ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର  ଶ୍ରୀରଙ୍ଗନାଥସ୍ୱାମୀ ମନ୍ଦିର

ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ଥିବା ଶ୍ରୀରଙ୍ଗନାଥସ୍ୱାମୀ ମନ୍ଦିରକୁ ଏହାର ଉନ୍ନତ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀ ଏବଂ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ପୃଥିବୀର ବୈକୁଣ୍ଠ କୁହାଯାଏ । ଏହା ତିରୁଭରଙ୍ଗମ୍, ତିରୁପତି, ପେରିଆକୋଇଲ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା । ମନ୍ଦିରର ଗଠନ ଏବଂ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ଯେତେ ସୁନ୍ଦର, ଏହାର ଧାର୍ମିକ ଇତିହାସ ମଧ୍ୟ ସେତିକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ୯ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହା ନିଜର ସୁନ୍ଦର ମୂର୍ତ୍ତି ଏବଂ ଜଟିଳ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବେଶ ଜଣାଶୁଣା ।

ଯାହା ହିନ୍ଦୁ ଦେବତାଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ଏବଂ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ ଯାପନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁକିଛି ଦର୍ଶାଏ । ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ଏହାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ୨୦୧୭ ରେ ୟୁନେସ୍କୋ ଏସିଆ ପାସିଫିକ୍ ପୁରସ୍କାର ମେରିଟ୍ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ୯ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ଶ୍ରୀରଙ୍ଗନାଥସ୍ୱାମୀ ମନ୍ଦିର, ଏହି ମନ୍ଦିରରେ  ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ପୂଜା ପାଇଥାନ୍ତି  , ଏହା ଏକ ଚମତ୍କାର ମନ୍ଦିର । ଏହାର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ତାମିଲ ଏବଂ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଶୈଳୀର  ମିଶ୍ରଣ । ପ୍ରାୟ ୧୫୬ ଏକର ସ୍ଥାନ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ଏହି ମନ୍ଦିର କାବେରୀ ନଦୀ ଏବଂ ଏହାର ଉପନଦୀ କୋଲିଦାମ ନଦୀ ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ଏକ ଦ୍ୱୀପରେ ଅବସ୍ଥିତ ।

ବୈଷ୍ଣବ ପରମ୍ପରାରେ, ଶ୍ରୀ ରଙ୍ଗନାଥସ୍ୱାମୀ ମନ୍ଦିର ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ଶେଷ ଶର୍ଯ୍ୟା ଉପରେ ବସିଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀ ହରି ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଏହି ପ୍ରତିମା ଷ୍ଟୁକୋ ପଥରରେ ତିଆରି । ଏହାର ୨୧ ଗୋପୁରମ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ, ମୁଖ୍ୟ ଗୋପୁରମ, ରାଜଗୋପୁରମ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ମନ୍ଦିର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ୯୫୩ ଗ୍ରାନାଇଟ୍ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ଏକ ହଲ୍ ଅଛି, ଯାହା ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଘୋଡା ଏବଂ ବାଘଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିରେ ସଜ୍ଜିତ ।

ଏହି ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡିକରେ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋରମ । ଶ୍ରୀ ରଙ୍ଗନାଥସ୍ୱାମୀ ମନ୍ଦିର ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଟି ବଡ଼ ପାଣି କୁଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ଅଛି, ଯାହା ଚନ୍ଦ୍ର ପୁଷ୍କରିଣୀ ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପୁଷ୍କରିଣୀ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା । ଏହି କୁଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ପ୍ରାୟ ୨୦ ଲକ୍ଷ ଲିଟର ହେବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି ।

ମମି ମନ୍ଦିରରେ କିଏ ପୂଜା ପନ୍ତି ?

ଶ୍ରୀରଙ୍ଗନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ଏକ ୧୦୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ମମି ଏବେ ବି ସଂରକ୍ଷିତ ଅଛି । ଏହି ମମି ବୈଷ୍ଣବ ପରମ୍ପରାର ଜଣେ ଗୁରୁ ରାମାନୁଜାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ରାମାନୁଜାଚାର୍ଯ୍ୟ ତାଙ୍କ ବୃଦ୍ଧ ବୟସରେ ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୨୦ ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେଠାରେ ରହିଥିଲେ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ, ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ତାଙ୍କ ଗୁରୁଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ କରି ତାଙ୍କ ଶରୀରକୁ ମମି କରିଥିଲେ ଏବଂ ମନ୍ଦିରରେ ରଖିଥିଲେ । ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ରାମାନୁଜାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମମି ଏବେ ବି ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି ।

ମନ୍ଦିର ସହ ଜଡିତ ପୌରାଣିକ ବିଶ୍ୱାସ:

ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଭାବରେ ବିବେଚିତ ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ରାମାୟଣ କାଳରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ରାମାୟଣ କାଳରେ, ଭଗବାନ ରାମ ରାବଣଙ୍କ ଭାଇ ବିଭୀଷଣଙ୍କୁ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ରୂପ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ବିଭୀଷଣ ଥରେ ଭଗବାନ ରଙ୍ଗନାଥସ୍ୱାମୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଲଙ୍କା ନେଇଯାଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସେ କାବେରୀ ନଦୀ କୂଳରେ ପ୍ରତିମା ସ୍ଥାପନ କରିବା ପରେ ଏହା କେବେ ବି ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇନଥିଲା । ଏହା ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଚିରଞ୍ଜିବି ବିଭୀଷଣ ଏବେ ବି ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ପାଇଁ ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ଯାଆନ୍ତି ।