ଅରୁଣାଚଳରେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଡ୍ୟାମ୍‌ ନିର୍ମାଣ

ତିବ୍ଦତୀୟ ମାଳଭୂମିରେ ଥିବା ୟାରଲୁଙ୍ଗ ସାଙ୍ଗପୋ ନଦୀ ଉପରେ ଚୀନ୍ ଏକ ମେଗା ଡ୍ୟାମ୍ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ବୋଲି ଖବର ଆସିବା ପରେ ଭାରତ ମଧ୍ୟ ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଡ୍ୟାମ୍ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ଦିବଙ୍ଗ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକଳ୍ପ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛି। ଭାରତ ସରକାର, ବିଶେଷ କରି ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଏନ୍‌ଏଚ୍‌ପିସି ଲିମିଟେଡ୍, ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟ ଡ୍ୟାମ୍ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ୧୭,୦୬୯ କୋଟି ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ଏକ ବଡ଼ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଟେଣ୍ଡର ଜାରି କରିଛି, ଯାହା ଚୀନ୍ ଡ୍ୟାମ୍‌ରୁ ହଠାତ୍ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଫର୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ଏବଂ ଭାରତରେ ବନ୍ୟାକୁ ରୋକିବ। ଟେଣ୍ଡର ଅନୁଯାୟୀ ୯୧ ମାସର ସମୟସୀମା ସହିତ ଦିବଙ୍ଗ ଡ୍ୟାମ୍ ୨୦୩୨ ସୁଦ୍ଧା ତିଆରି ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି ଏବଂ ଏହା ଭାରତର ରଣନୈତିକ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଗତବର୍ଷ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ୨୮୮୦ ମେଗାୱାଟ୍ ବିଶିଷ୍ଟ ଦିବଙ୍ଗ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକଳ୍ପର ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପନ କରିବା ପରେ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ (ସିଏମ୍) ପେମା ଖାଣ୍ଡୁ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟି (ବିଜେପି) ନେତାମାନେ ମିନଲି ଗ୍ରାମରେ ଏହାର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ। ତିବ୍ଦତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚୀନ୍ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ୍ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ୍ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ବୋଲି ଗତ ଜୁଲାଇରେ ରିପୋର୍ଟ ଆସିବା ପରେ ଭାରତ ଏହାର ପ୍ରଭାବକୁ ନେଇ ଚୀନ୍ ନିକଟରେ ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲା ଏବଂ ଭାରତର ସ୍ୱାର୍ଥକୁ କ୍ଷତି ନ ପହଞ୍ଚାଇବାକୁ ବେଜିଂକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା।  ୨୦୨୦ ଗଲୱାନ ସଂଘର୍ଷ ପରେ ଚୀନ୍ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ଖରାପ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଏବେ ଅବସ୍ଥା ସୁଧୁରିଛି। ଏହା ସତ୍ତ୍ବେ ଚୀନ୍ ଡ୍ୟାମ୍ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି। ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଖାଣ୍ଡୁ ପୂର୍ବରୁ ଚେତାବନୀ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, ଚୀନ୍ ଡ୍ୟାମ୍ ନିର୍ମାଣ ଶେଷ ହେବା ପରେ ସିଆଙ୍ଗ ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଯଥେଷ୍ଟ ଶୁଖିଯିବ ଏବଂ ଚୀନ୍ ଏହାକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ‘ୱାଟର ବୋମା’ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିପାରେ। କାରଣ ଯଦି ଡ୍ୟାମ୍ ହଠାତ୍ ଜଳ ଛାଡିଦିଏ ତେବେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବନ୍ୟା ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ। ସିଆଙ୍ଗ ନଦୀର ଉତ୍ପତ୍ତି ତିବ୍ଦତର ୟାରଲୁଙ୍ଗ ସାଙ୍ଗପୋ ନାମରେ ହୋଇଛି। ଏହା ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରବେଶ କରିଛି ଏବଂ ଏହା ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ପର୍ବତମାଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଦିବଙ୍ଗ ନଦୀର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ। ସେମାନେ ମିଶି ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ଗଠନ କରନ୍ତି। ଦିବଙ୍ଗ ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକଳ୍ପର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ବନ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ। ଏହା ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଡ୍ୟାମ୍ ହେବ ଏବଂ ବାର୍ଷିକ ୧୧,୨୨୩ ନିୟୁତ ୟୁନିଟ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ ହେବାର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଛି। ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳରୁ ସଙ୍ଗମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିବଙ୍ଗର ମୋଟ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୧୯୫ କିଲୋମିଟର। ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୭୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ମାଗଣା ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପାଇବ, ଯାହାର ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ ୩୧,୮୭୫ କୋଟି ଟଙ୍କା।